ՀՈՄԵՈՊԱԹԻԱ

«Թույնը տվեք, որպես դեղամիջոց բնական հիվանդության դեմ,
բայց միայն ընդունելության մեջ դրանից պակաս,
որը առողջ մարդու մոտ առաջացնում է
հիվանդությանը նմանատիպ նոպաներ»:
Հիպոկրատ

«Հոմեոպաթիա» բառը բառիս բուն իմաստով նշանակում է «նման հիվանդությունը»: Հոմեոպաթիկ բուժման մեթոդի հիմնադիրն է գերմանացի բժիշկ և բնագետ Քրիստիան-Ֆրիդրիխ-Սամուել Հանեմանն է (1755-1843 թթ.), որն իր «Բժշկական արվեստի օրգանոն» աշխատությունում ձևակերպել է տվյալ մեթոդի հիմնական գաղափարները։ Ս. Հանեմանն իր, իր ընկերների և ընտանիքի անդամների վրա փորձարկումներ էր իրականացրել՝ նշանակելով տարբեր դեղամիջոցներ և մանրամասն նկարագրելով բոլոր ախտանշանները, որոնք առաջացել են պրուվինգի մասնակիցների մոտ (proving — առողջ մարդկանց վրա դեղերի փորձարկում)՝ լինի դա ֆիզիկական, թե հոգեկան, որոնք դարձել են դրա հեղափոխական բացահայտման հիմքը. յուրաքանչյուր հիվանդություն կարելի է բուժել այն դեղամիջոցով, որն ինքը կարող է առողջ մարդու մոտ առաջացնել այդ հիվանդության պաթոգնոմոնիկ ախտանշաններ:

Նման ընդհանուր օրենքի գոյության հնարավորության մասին միտքը ծագել է նրա մոտ՝ հերթափոխվող տենդի ժամանակ խինինի կեղևի (China officinalis) գործողության ուսումնասիրության հետևանքով։ Երբ Ս. Հանեմանը թարգմանում էր անվանի շոտլանդացի դեղագործ վոն Կուլենի Materia Medica-ն (դեղերի ձեռնարկ), նա հանդիպել էր հեղինակի կասկածելի արտահայտությանը այն մասին, որ խինինի ծառի կեղևի բուժական ազդեցությունը պայմանավորված է «ստամոքսի գրգռող գործողությամբ»: Ս. Հանեմանը գիտեր, որ խինինի ծառի կեղևը բուժում է տենդի որոշ ձեևր: Արդյունքում 1790թ. Ս. Հանեմանը որոշեց ստուգել դեղի ազդեցությունն իր վրա։ Նա ընդունել է դոզա՝ գտնվելով միանգամայն առողջ վիճակում, որպեսզի իմանա, թե ինչ կպատահի, իսկ տեղի ունեցավ այն, որ նրա մոտ առաջացավ սարսուռի ու տենդի նոպա: Խինինի ծառի կեղևի փորձարկման ընթացքում Ս. Հանեմանն իրեն բնորոշ ճշտությամբ նկարագրեց այս միջոցից առաջացած բոլոր ցավոտ փոփոխություններն ու զգացումները իր օրգանիզմում (որոնք չեին հաստատել վոն Կուլենի թեզիսները) և հիշեցնում էին մալարիայի ախտանիշները:

Դեղամիջոցի ընդունման ժամանակ առողջ մարդու մոտ առաջացող ախտանշանները Հանեմանն անվանել է «դեղորայքային պաթոգենեզ» (այսինքն՝ արհեստական հիվանդություն): Փորձարարի եզրակացությունը հետևյալն էր՝ դեղերի ազդեցությունը պետք է փորձարկվել է առողջ մարդկանց վրա: Սամուել Հանեմանը մշակել էր բուժման կանոնավոր մեթոդաբանություն, որը բաղկացած էր հիվանդի մանրակրկիտ հարցումից, ինչպես նաև նրա ֆիզիկական հետազոտությունից ու նրա դիտարկումներից: Աստիճանաբար Հանեմանը ստեղծում էր մարդու պատկերը կամ կերպարը, որը գտնվում էր նրա առջև, տեսնելով նրա ախտանիշները ու հավատալով, որ նա կարող է նմանություն սահմանել դեղամիջոցի ախտանիշներին հատուկ նկարով: Այնուհետև նա համեմատում էր հիվանդի անվան հատուկ ախտանիշները, իր մանրամասն նկարների գրառումների հետ, որոնք նա ստացել է փորձարկման արդյունքում, և հաստատում էր, թե որ դեղամիջոցը կլինի մեծ չափով համապատասխանում է պատկերված ախտանիշներից: Ինչպես նա բացահայտել էր իր փորձերի արդյունքում, դեղամիջոցը, որն առաջացնում էր առավել նմանատիպ ախտանիշներ, ի վիճակի էր դրանք հեռացնել: Նման բանը իրականում բուժում էր նման բանին։ Ընդամենը 1790-1839թթ. ընկած ժամանակահատվածում Ս. Հանեմանն ուսումնասիրել է մոտ հարյուր դեղամիջոցների ազդեցությունը։ Հոմեոպաթիկ դեղերի գործողության մանրամասն նկարագրությունները, որոնք ձեռք են բերվել Ս. Հանեմաննի փորձարկումներում, մնում են հոմեոպաթների համար տեղեկատվության հուսալի աղբյուրներ, որոնք նշանակում են դեղեր, համաձայն նմանության օրենքի:

«Ճիշտ, անվտանգ, արագ ու հուսալի բուժելու համար,

ընտրեք յուրաքանչյուր դեպքում միայն նման դեղամիջոց,

որը կարող է տառապանքի նման վիճակ առաջացնել

(homoinon pathos), որը պետք է բուժվի»:

Ս. Հանեման, 1796թ.

Հոմեոպաթիայում գոյություն ունի «դեղորայքային կոնստիտուցիա» հասկացությունը, այսինքն՝ մարդու ֆիզիկական ու հոգեկան բնութագրերի, հիվանդությանն արձագանքելու նրա անձնական միջոցի, արտաքին միջավայրի գործոնների, նրա նյութափոխանակության առանձնահատկությունների, նրա օրգանիզմի «թույլ տեղերի» ամբողջություն: Դեղամիջոցը, որը ընտրված է նմանության սկզբունքով (այսինքն, երբ նրա դեղորայքային դիմանկարը համընկնում է հիվանդի կոնստիտուցիային), բուժում է առավել արդյունավետ ու լիարժեք, ազդում է հիվանդության ներքին պատճառին, այլ ոչ թե պարզապես հեռացնելով արտաքին ախտանիշները: Օրինակ, մեղվի խայթոցը առաջացնում է այտուցներ ու սուր միզարգելում, իսկ հոմեոպաթիա Ապիսը (մեղուից պատրաստված դեղամիջոցը) օգտագործվում է այդ ախտանիշների բուժման համար, ինչ պատճառ էլ որ նրանք պայմանավորված:

Հոմեոպաթիան հիվանդության բուժման միջոց է, որը ներառում է այն դեղերի փոքր չափաբաժինների կիրառումը, որոնք մեծ դոզաներում առողջ մարդու մոտ առաջացնում են հիվանդության նշաններ: Սա հոմեոպաթիայի հիմքում ընկած առաջին սկզբունքն է, որը Ս. Հանեմանը սահմանեց որպես նմանության սկզբունք` «Similia similibus curanter» («նման է բուժվում է նմանով»): Գործնականում նմանության օրենքը նշանակում է հետևյալը՝ եթե հոմեոպաթը հիվանդի մոտ տեսնում է այնպիսի ախտանիշներ, որոնք նման են առողջ մարդկանց մոտ կապված որոշակի դեղամիջոցի ընդունման հետ (փորձի մեջ), ապա այս դեղը պետք է տրվի հիվանդին այդ դեպքում: Հոմեոպաթիայի այս սկզբունքը Ս. Հանեմանը դուրս է բերել դեղերի այն փորձարկուներից հետո, որոնք սկսվել են խինինի ծառի կեղևի հետ հայտնի փորձով: Հոմեոպաթիայի հիմնական օրենքի էությունը մեզ փոխանցվել է դեռ Հիպոկրատի կողմից՝ «Թույնը տվեք, որպես դեղամիջոց բնական հիվանդության դեմ, բայց միայն ընդունելության մեջ դրանից պակաս, որը առողջ մարդու մոտ առաջացնում է հիվանդությանը նմանատիպ նոպաներ»: Ալլոպատիկ (այսինքն, սովորական) բժշկությունը բուժում է հիվանդությունը հակազդեցության միջոցով, իսկ հոմեոպաթիան օգտագործում է «contraria contrariis» սկզբունքը, այսինքն նմանը նմանով:

Հոմեոպաթիայի երկրորդ սկզբունքային տարբերությունը ալլոպաթիայից դեղորայքի շատ փոքր չափաբաժիններով բուժման սկզբունքն է: Համատեղելով հոմեոպաթիայի առաջին ու երկրորդ սկզբունքները, մենք ստանում ենք բանաձև – «գործիր նմանը նմանի վրա, բայց շատ փոքր չափաբաժիններով»: Հոմեոպաթիայում փոքր դոզա կոչվում են դեղամիջոցների այն դոզան, որը չի առաջացնում մարդու մոտ թունավոր կամ ալերգիկ ազդեցություն: Խոսելով փոքր դոզաների մասին, հոմեոպաթները սովորաբար նկատի ունեն հոմեոպաթիկ դեղեր, պատրաստված հատուկ տեխնոլոգիայով: Որպես կանոն, հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները պարունակում են շատ ցածր կոնցենտրացիայի նախնական դեղորայքային հումք, կամ այնպիսի կոնցենտրացիայի, որը չի որոշվում ներկա պահին գոյություն ունեցող մեթոդներով:

Հոմեոպաթիկ մեթոդի երրորդ սկզբունքային տարբերությունը ալլոպաթիկ մեթոդից հանդիսանում է դեղերի կանոնավոր ու երկարատև ընդունման սկզբունքը: Հոմեոպաթիայի հաջորդ սկզբունքը՝ անհատական մոտեցումն է, քանի որ հոմեոպաթիան յուրաքանչյուր հիվանդին դիտում ու բուժում է որպես անհատականություն: Այսպիսով, կլինիկական բժշկությունը բուժում է հիվանդության օջախը, մոռանալով մնացած մարմնի մասին, իսկ հոմեոպաթիան մարդուն համարում է որպես ամբողջություն, բայց եզակի էակ. հոմեոպաթիայում բուժում են հիվանդին, ոչ թե հիվանդությունը:

Հոմեոպաթիան, որը նայում է Ալլոպաթիայի սարսափներին

(Ա. Ե. Բեյդեման, 1857)

Հոմեոպաթիան, որը գործնականում չունի թերապիայի այլ մոտեցում, բացի անհատականից, կարող է օգտակար լինել հիվանդի ամբողջական պատկերացումների առումով՝ որոշակի ալլոպաթիկ դեղամիջոցների նշանակման մեջ ցուցումների և հակացուցումների հստակեցման համար: Այսպիսով, տարբեր մեթոդները իրարից տարբերվում են միայն ընդհանուր նպատակի՝ բուժել հիվանդին, ուղիներով:

Հոմեոպաթիայի և ալլոպաթիայի մեթոդաբանական մոտեցման գլխավոր տարաձայնություն են համարվում դրանց հիմքում դրված սկզբունքները՝ հոմեոպաթների մոտ «նման բանը բուժվում է նման ձևով», իսկ ալլոպաթների մոտ՝ «հակառակը բուժվում է հակառակ ձևով»: Սակայն փաստացի հակասություններ այդ մոտեցումների միջև չկան, նրանք չեն հատվում նույն հարթության վրա; յուրաքանչյուր դեղամիջոց պարտադիր ուղղված է հիվանդության դեմ, և, հետեւաբար, գործում է «հակառակ» հիվանդությանը: Նմանության սկզբունքն արտացոլում է դեղերի որոնման մեթոդաբանությունը՝ «ինչը մեծ դոզայով մարդու մոտ առաջացնում են այնպիսի դրսևորումներ, որոնք նման են հիվանդությանը, ապա փոքր չափաբաժիններով բուժում է նման հիվանդությունը»: Հետևաբար, հոմեոպաթիայի նմանության սկզբունքը գործողության սկզբունք չէ, այլ դեղամիջոցների ընտրության սկզբունք է:

Դասական հոմեոպաթիկ մեթոդը ներառում է հիվանդի վիճակի մանրակրկիտ գնահատում՝ հենց հիվանդի, այլ ոչ թե հիվանդությանը: Հոմեոպաթը գնահատում է անհատի բոլոր ասպեկտները՝ պարզելու նորմալ առողջության խախտման հիմնական պատճառը, այլ ոչ թե առանձին հայտնի հիվանդություն, մեկ տեղական դրսևորմամբ: Հաշվի է առնվում այն ամենը, ինչ վերաբերում է տվյալ մարդուն՝ խելքը, մարմինը և հոգին, քանի որ հոմեոպաթը համոզված է, որ ամբողջ մարդը լիովին ցույց է տալիս հիվանդության դեմ պայքարի նշանները: Քանի որ, ըստ հոմեոպաթիայի, չկան տեղայնացված ցավոտ վիճակներ, չի կարող լինել մեկից ավելի ռեակտիվ վիճակ, ներկայացված է մարդու մոտ ցանկացած առանձին ժամանակ: Բազմաթիվ ախտանշանները, այդպիսով, կլինեն տարբեր նշաններ, որոնք համատեղ ցույց են տալիս մեկ արձագանքման գործընթաց: Նրանք իրենց բնույթով նույն կերպ որոշում են այն դեղը, որը կարող է օգնել օրգանիզմին առողջությունը վերականգնելու իր ջանքերին:

Հոմեոպաթիան ախտորոշման համար հիմնականում օգտագործում է հիվանդից ուղղակիորեն ստացվող տեղեկատվությունը, մասնավորապես, նրա զննության ժամանակ, ֆոնենդոսկոպով լսելիս և այլն: Արյան հետազոտությունը, ուլտրաձայնային հետազոտությունը, ԷՍԳ-ն ու այլ գործիքային մեթոդները հոմեոպաթի համար ավելի քիչ նշանակություն ունեն, քան սովորական բժշկի համար, քանի որ հոմեոպաթը, նշանակելով բուժում, հիմնականում կենտրոնանում է իր հիվանդների ֆիզիկական ու հոգեբանական առողջության նրբություններին: Հիվանդի աարտաքին տեսքը նաև կարեւոր տեղեկատվության աղբյուր է, հատկապես երեխաների մոտ: Ոչ պակաս, և երբեմն ավելի մեծ նշանակություն ունի հիվանդի հոգեբանական վիճակը և նրա արյան հարազատների առողջական վիճակը, ճիշտ հոմեոպաթիկ դեղամիջոց ընտրելու համար: Հիվանդի հոգեբանական վիճակի առանձնահատկությունները սովորաբար ուսումնասիրվում են հոմեոպաթի կողմից շատ ուշադիր, նույնիսկ եթե հիվանդը եկել է բողոքով, օրինակ, հաճախակի բրոնխիտի: Եթե այս հիվանդը հակված է ստեղծագործությանը, մարդամոտ է, էմոցիոնալ անկայուն է, չափազանց վախենում շներից կամ միջատներից, ապա շատ հավանական է, որ ի թիվս բազմաթիվ հոմեոպաթիկ դեղերի, բժիշկ-հոմեոպաթը բուժման համար կընտրի Ֆոսֆոր, որը հիվանդնին կազատի բրոնխիտներից ու վախերից, կարգավորում է նրա իմունիտետը: Բրոնխիտների բուժումը թոքաբանի մոտ, իսկ նույն մարդու վախերը՝ հոգեբույժի մոտ, հոմեոպաթիայի տեսանկյունից աբսուրդ է, քանի որ մարդու մարմինն ու հոգեկանը մեկ ամբողջություն են։

Գործոնների համակցությունը, որոնք դասական homeopath հավաքում դիտարկման ու հարցման միջոցով, ավելացնում են բնութագրերը, որոնք ձևավորում են անհատի տեսքը: Յուրաքանչյուր անհատի համար այն, ինչ նորմալ է, եզակի է, իսկ հիվանդությունը նույնպես կարող է դրսևորվել այլ կերպ, քան նույն հիվանդությունը մեկ այլ անձի մոտ: Չկա երկու մարդ, ովքեր ունեն նույն հիվանդության դրսևորումը, քանի որ ոչ ոք չի հիվանդանում նույն ձևով: Հոմեոպաթին հետաքրքրում է հիվանդի հատուկ ախտանիշները, քանի որ նրանք օգնում են տարբերակել մեկ դեղամիջոցի պոտենցիալ պատկերը մյուսից: Բժիշկ-ալլոպաթը փնտրում նմանություն ախտանիշներից ըստ սահմանման պաթոլոգիայի: Հոմեոպաթի համար հիվանդության ընդհանուր ախտանիշները արժեք չունեն; որքան տարօրինակ և հազվագյուտ ախտանիշ կլինի, այնքան ավելի արժեքավոր է հոմեոպաթի համար:

Դեղամիջոց ընտրելիս հատուկ ուշադրություն է տրվում է մոդալությանը (հիվանդության ամրապնդման կամ թուլացման դրսևորումներ): Նկատի ունեն այն հանգամանքները, որոնք պայմանավորում են հիվանդության բարելավումը կամ վատթարացումը։ Մոդալությունն արտացոլում է դեղամիջոցների և օրգանիզմի փոխհարաբերությունների առավել անհատական կողմերը, և դա չափազանց կարևոր արդյունավետ դեղորայք ընտրելու դետեկտոր է: Մոդալության շնորհիվ կարողանում է տարբերակել դեղեր, որոնք օգտագործվում են նման դեպքերում: Այսպիսով, Կալցիումի պատրաստուկները բնութագրվում են թաց, ցուրտ եղանակին աճող ցավի համար, իսկ Նատրիումի սուլֆատի համար՝ խոնավ եղանակին, անկախ նրանից, թե տաք է, թե սառը; Սիլիցիումի հիվանդը զգում է ավելի հարմարավետ է ջերմության մեջ, այն հատկապես պաշտպանում է ցրտից ծոծրակի ու պարանոցի տարածքը; իսկ Լեդումի ու Պուլսատիլայի հիվանդները, ընդհակառակը, սենյակում փնտրում են պատուհանին և բաց օդանցքին մոտ գտնվելու վայր: Գենար սուլֆուրի հիվանդը վախենում է ոտքերը թրջել, իսկ Լեդումի հիվանդը իր ոտքերը հատուկ դնում է սառը հատակին ոտնաթաթի ցավը նվազեցնելու նպատակով: Այդպիսի դեղերի ընտրության նպատակով դիֆերենցիալ մոտեցումը բավականին բարդ է, բայց թույլ է տալիս արդյունավետ օգտագործել նվազագույն դոզաներ, որը վերացնում է վնասակար կողմնակի բարդությունները: Օրինակ, մրսելուց առաջացած հիվանդությունների դեպքում ընդունված է տալ հիվանդներին տաք ըմպելիքներ: Բայց քանի որ հիվանդները շատ լավ են զգում, ինչը իրենց ավելի հաճելի է խմել, տաք ըմպելիքը հաճախ մնում է, մինչև այն չի սառչում, քանի որ սառը խմիչքը թեթևացում է բերում:

Հոմեոպաթիայում չկան պատրաստի թերապևտիկ բաղադրատոմսեր, ինչպես այլ թերապևտիկ համակարգերում — այս դեղամիջոցը լուծի համար, բայց ցավի դեմ: Եթե հիվանդը հարցնում է՝ «դուք ունեք մի դեղ գլխացավի դեմ», ապա հոմեոպաթի ճիշտ պատասխանը կլինի՝ «ոչ, բայց ես ձեզ համար ունեմ մի դեղամիջոց, որը կօգնի ձեզ կրկին առողջ լինել»: Բուժիչ նյութերը ստանում են հիմնականում բնական հումքից՝ բույսերից, կենդանիներից ու հանքային նյուտից, իսկ որոշը — սինթետիկ ճանապարհով: Որոշ դեղամիջոցներ ստացվում են անսովոր աղբյուրներից, օրինակ, օձի թույից, կամ որոշ միջատներից (մեղուներ, սարդ): Որպես կանոն, հոմեոպաթիկ դեղերի պատրաստման սկզբնական հումքը՝ ուժեղ ներգործող և թունավոր նյութեր են։ Բաղադրիչները կարող են լինել բուսական («Սուրբ Իգնացիայի լոբին» Ֆիլիպիններից, «Գիշերվա թագուհին» կակտուսի հյութը Բրազիլիայից, ջինսենգ Չինաստանից, կաթնուկ, արևածաղիկ, կեչու, երազ-խոտ), այնպես էլ կենդանական ծագման (մեղվի, կրետի, տարբեր տեսակի օձերի թույն, մուշկ, կետի անուշահոտություն, ծովային սպունգ): Օգտագործվում են նաև մետաղներ ու հանքային նյութեր: Այսպիսով, հաստատված պատկերացումը, որ հոմեոպաթիան և բուսական բժշկությունը դա նույնն է, չի դիմանում քննադատությանը։

Շատ հոմեոպաթիկ դեղերը վերցված են սովորական ֆարմակոպեայից, բայց օգտագործվում է այլ տեսական դիրքերից: Նախքան քիմիական նյութերի դարաշրջանը, երկու դպրոցները մեծամասամբ օգտվում էին նույն դեղամիջոցներից, դրանք վերցնելով միմյանցից: Դրանք էին մկնդեղ, սնդիկ, ոսկի, իսպանական ճանճ, ժանտընկույզ, մշկընկույզ, մատնեծաղիկ, օշինդր, շողավարդ և շատ ուրիշներ: Այդ դեղերի մի մասը դեռևս օգտագործվում է երկու դպրոցների կողմից, մյուսները մնացել են միայն հոմեոպաթիայում: Որոշ հոմեոպաթիկ դեղեր երբեք չեն ներառվել սովորական ֆարմակոպեայի մեջ, և հաճախ ունեն իրենց ծագման հետաքրքիր պատմություն:

Դասական հոմեոպաթիայում կիրառվում են մեկ բաղադրիչ պարունակվող հոմեոպաթիկ դեղամիջոցներ (մոնոպեպարատներ), որոնք պատրաստված են մեկ բնական նյութից; դեղերի նշանակումը կատարվում է հիվանդի օրգանիզմի առանձնահատկություններից ելնելով։ Ընդունելության ռեժիմը որոշում է բժիշկ հոմեոպաթը անհատապես, սակայն, որպես կանոն, հոմեոպաթիկ դեղերի ընդունումը այնքան հաճախ է, որքան սուր են հիվանդության ախտանիշները: Հոմեոպաթիկ ֆարմակոպեյան պարունակում է ավելի քան 3000 դեղեր: Հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները իրենցից ներկայացնում են մինչև աննշան կոնցենտրացիաների լուծարված բուսական էքստրակտներ ու քիմիական տարրեր (կալցիում, ծծումբ, մկնդեղ, կալիում, յոդ, ոսկի): Ամենատարածվածը՝ հոմեոպաթիկ դեղերի հատիկավոր ձևն է: Հատիկները փոքր գնդակներ են, հաբեր կամ դեղահատեր, որոնք պատրաստված են մաքուր կաթնաշաքարից կամ կաթնաշաքարից սախարոզով, որոնք ներծծված են դեղամիջոցով: Հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները չեն պարունակում որևէ գործող նյութի զգալի քանակներ, այլ ներկայացնում են իրենից հիմնականում չեզոք ջուր, էտանոլ կամ շաքար: Որպես կանոն, հոմեոպաթիկ դեղը պարունակում է շատ ցածր խտացման նախնական դեղամիջոցի հումք: Հոմեոպաթիկ դեղում մեկնարկային նյութի կոնցենտրացիան անհետացող փոքր է, հետևաբար, շատ դժվար է բացատրել դրա ազդեցությունը մարդու օրգանիզմի վրա:

Հարյուրերորդական նոսրացումի մեթոդը ըստ Ս. Հանեմանի

Հոմեոպաթիկ դեղերի դեղաչափերը կարող են տարբեր լինել: Դրանք կոչվում են «նոսրացում» և լինում են տասնորդական կամ հարյուրերորդական։ Հոմեոպաթիայում կիրառվում են «տասնորդական» (1:10) և «հարյուրերորդական» (1: 100) նոսրացումներ, որոնք նշանայվում են հռոմեական թվանշանով X (կամ D տառով) ու հռոմեական թվանշանով C, համապատասխանաբար: Այս նոսրացումները կրկնվում են բազմիցս, կրկնողությունների թիվը նշվում է նոսրացման խորհրդանիշից առաջ: Օրինակ, կրկնվող երեք անգամ տասնորդական նոսրացումը (1:1000) նշվում է «3D», իսկ կրկնված տասներկու անգամ «հարյուրերորդական» (1:10²⁴) — «12С»: Երբեմն օգտագործվում է 1:50000 նոսրացումը, որը նշվում են «LM»: Տասնորդական նոսրացումները պատրաստվում են այսպես՝ դեղի մի մասին ավելացվում է ջրի 10 մաս, խառնվում և թափահարվում է ակտիվ նյութը լուծույթում հավասարաչափ բաշխելու համար; այսպիսով ստացվում է առաջին տասնորդական նոսրացումը: Այնուհետև այս լուծույթի մի մասը միացվում է ջրի 9 մասերի հետ, խառնում ու թափահարոիմ են — սա երկրորդ տասնորդական նոսրացումն է, և այլն: Հարյուրերորդական դեղաչափերի պատրաստման ժամանակ տեխնոլոգիան նույնն է, բայց նյութի մի մասին ավելացվում է ոչ թե 9, այլ 99 ջրի մասեր: Նվազագույն օգտագործվող նոսրացումը 3X — երրորդ տասնորդական նոսրացումն է, առավելագույն — հազարավոր հարյուրերորդական նոսրացումներ են: Հետաքրքիր է, որ C12-ից ավելի նոսրացումներում (12-րդ հարյուրերորդական) այլևս գոյություն չունի գործող նյութի մոլեկուլներ, աշխատում է միայն էներգիան, ջրի «հիշողությունը»: Համաձայն Ավոգադրոյի թվի, հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները կարող են չպարունակել գործող տարրերի ոչ մի մոլեկուլ, մնում է միայն լուծիչը՝ ալկոհոլը կամ ջուրը (երբեմն այն ներծծում է շաքարը): Այսպիսով, մարդու օրգանիզմի համար հոմեոպաթիկ դեղերի անվտանգությունը շատերի համար ակնհայտ է ու լրացուցիչ ստուգում չի պահանջում:

Հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները ուժեղացված են: Սա նշանակում է, որ հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները ջրիկացվում և թափահարվում են: Լուծույթների նման թափահարումը Սամուել Հանեմանն անվանել է «պոտենցավորում» կամ գործողության ուժեղացում: Նա նոսրացնում ու ուժեղացնում էր դեղերի ազդեցությունը, մինչև քիմիական մեթոդով այլևս հնարավոր չէր հայտնաբերել սկզբնական նյութի մոլեկուլները: Բացի այդ, Ս. Հանեմանը, տեսնելով, որ այդ ժամանակ կիրառվող գրեթե բոլոր դեղամիջոցները առաջացնում են մի շարք ծանր կողմնակի բարդություններ, նա որոշեց ազատվել դրանցից պատրաստի դեղամիջոցի մեջ մեկնարկային դեղերի նյութի չափաբաժնի արմատական ​​նվազումով: Այսպիսով, փորձերի միջոցով նա եկել է հոմեոպաթիկ դեղերի պատրաստման հատուկ եղանակին, որոնք, չնայած ելակետային նյութի շատ ցածր խտությանը, արդյունավետ են գործում, իսկ որոշ դեպքերում, նույնիսկ զգալիորեն ավելի արդյունավետ է, քան բուն նյութի մեծ դոզան: Հետևաբար, իր մեթոդը նա անվանել է «պոտենցավորում» կամ «դինամիզացիա» (հունարեն բառը «դինամիս» — ուժ), ընդգծելով, որ, համեմատած բուն նյութի, հոմեոպաթիկ դեղերը ստանում է հատուկ ազդեցություն ուժ:

Այս անունը ընդգծում է, որ, ըստ Ս. Հանեմանի հայեցակարգի նոսրացումը, որը ուղեկցվում է դեղորայքի թափահարումով (կամ տրորելով՝ ոչ լուծվող նյութերի համար, ինչպիսիք են քվարցը կամ ոստրեյի խեցին) և ակտիվացնում է լուծվող նյութի էներգիան ու ուժեղացնում է («պոտենցավորում») իր բուժիչ հատկությունները: Օրինակ, Լիկոպոդիում հոմեոպաթիկ դեղ հաճախ օգնում է աղեստամոքսային տրակտի, լյարդի ու լեղապարկի բազմաթիվ հիվանդությունների ժամանակ, մինչ դեռ Լիկոպոդիում բուն նյութը — փոշի Lycopodium Lycopodiaceae բույսերի սպորներից, մեծ չափաբաժիններով ներս ընդունելուց մարդու օրգանիզմի վրա գրեթե ոչ մի ազդեցություն չի թողնում։ Այսպիսով, լուծումով ու թափահարումով Ս. Հանեմանը գտավ դեղամիջոցը նյութականությունից զրկելու արդյունավետ միջոց: Պոտենցավորման միջոցով նա հասավ նրան, որ շատ բնական նյութեր, որոնք նյութական դոզայով թունավոր են ու մարդկանց մոտ առաջացնում են թունավորումներ և կողմնակի երևույթներ, զրկվելով նյութականությունից՝ դառնում էին բուժական։

Հոմեոպաթիկ դեղերի ընդունման ռեժիմը որոշում է հոմեոպաթը անհատապես, սակայն, որպես կանոն, դեղամիջոցի ընդունումը այնքան հաճախ է, որքան սուր են հիվանդության ախտանիշները: Պետք է հաշվի առնել, որ հոմեոպատիկ միջոցի ընդունումից անմիջապես հետո կարող է տեղի ունենալ վիճակի վատթարացում, քանի որ օրգանիզմը մտնում է պայքարի ակտիվ փուլ: Դեղորայքային սրացումը — բուժման ոչ անհրաժեշտ, բայց ոչ վտանգավոր միջանկյալ փուլ է, այն չի սպառնում հիվանդի կյանքին և անցնում է ինքնուրույն: Սակայն, եթե դա շատ տհաճ է հանդուրժել, կարելի է լրացուցիչ հոմեոպատիկ դեղամիջոցների օգնությամբ հեշտացնել դրա հոսքը: Ավելի հաճախ դեղորայքային սրացումը տեղի է ունենում կոնստիտուցիոնալ դեղամիջոցի ընդունման ժամանակ, այսինքն, այն եզակի է, որը ամբողջությամբ կարգավորում է օրգանիզմի աշխատանքը: Այս մեթոդի բուժման ժամանակ անձը, հնարավոր է, որ կարճ ժամանակում հիվանդանա բոլոր այն հիվանդություններով, որ նա «խլացրել» է դեղորայքներով, և որոնք, հետևաբար, չեն կատարել իրենց աշխատանքը օրգանիզմում, չեն ամրապնդել իր իմունային համակարգը: Այս հիվանդությունները «ապրում են» ավելի թարմ, վերջիններից, դեպի մանկականները, յուրաքանչյուրը շարունակվում է մի քանի օր, և անցնում են առանց բուժման ու առանց անցանկալի հետևանքների:

Դեղատներում սովորաբար կարելի է ձեռք բերել համալիր հոմեոպաթիկ դեղամիջոցներ («կոմպլեքսոններ»), որոնք իրենց կազմում պարունակում են միանգամից շատ տարբեր նոսրացումների հոմեոպատիկ դեղեր և օգնում են բոլորին, թեև բավականաչափ արդյունավետ չեն է կոնկրետ հիվանդի համար: Համալիր դեղամիջոցները օգտագործվում են, ինչպես նաև քիմիական դեղերը, որոշակի հիվանդությունների դեպքում, օգտագործման ցուցումներով — կոկորդի հիվանդություններից, մրսածությունից, դաշտանային ցավերից, ալկոհոլի նկատմամբ հակումը վերացնող և շատ ուրիշներ: Այս մեթոդը անհատական ավելի պակաս է, բայց նաև արդյունավետ է: Սա սովորաբար կոմպոզիտներ են, որոնք պարունակում են մեծ քանակությամբ տարբեր նոսրացումների դեղեր, այնպես ընտրված, որ դեղորայքային ազդեցություն ունենան յուրաքանչյուր դեղամիջոց օգտագործողի վրա, չնայած որ դրանք այնքան էլ արդյունավետ չեն որոշակի հիվանդի համար: Դրանց ընդունման ժամանակ կողմնակի ազդեցությունները չափազանց հազվադեպ են, ցուցումները լայն են, ընդունման դրական ազդեցությունը արտահայտված է, ինչը նրանց թույլ է տալիս մրցակցել ալլոպաթիկ դեղամիջոցների հետ: Փաթեթի վրա անպայման գրված է, որ դեղը հոմեոպաթիկ է, ավանդական դեղամիջոցներից այլ արտաքին տարբերություններ չկան: Ընդհակառակը, դասական հոմեոպաթիայի մեջ դեղատոմսի նշանակումը կատարվում է հիվանդի օրգանիզմի բնութագրերի հիման վրա:

Հոմեոպաթիայի մասին կան որոշակի սխալ դատողություններ կամ «առասպելներ»:

Հոմեոպաթիան — բուժում է փոքր չափաբաժիններով: Սխալ է ենթադրել, որ հոմեոպաթիայի հիմնական սկզբունքը՝ ցածր դեղաչափով բուժումն է: Ալլոպաթիայում — ինչպես հոմեոպաթները անվանում են ժամանակակից բժշկություն — նունպես կան միկրոսկոպիկ դեղաչափերով հիվանդների կողմից ընդունվող դեղամիջոցներ: Օրինակ, դիգոքսինի մեկ դեղաչափը կազմում է ընդամենը մեկ քառորդ միլիգրամ, օրականը՝ մի միլիգրամ: Հոմեոպաթիկ դեղերի դեղաչափերը կարող են տարբեր լինել: Դրանք կոչվում են «նոսրացումներ» և կարող են լինել տասնորդական կամ հարյուրորդական: Հոմեոպաթիայի հիմնական սկզբունքը «նմանը բուժվում է նմանով» (նմանության սկզբունքը), այսինքն, հիվանդությունները հնարավոր է բուժել այն նյութերի աննշան չափաբաժիններով, որոնք մեծ չափաբաժիններով առաջացնում են ախտանիշներ, որոնք նման են այս հիվանդության ախտանիշներին:

Հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները ընդունվում են յուրաքանչյուր 15 րոպեն մեկ ամբողջ կյանքի ընթացքում: Ընդունման հաճախականությունը որոշվում է անհատապես, բայց ընդհանուր կանոնն է՝ սուր դեպքերում հաճախ, ցածր նոսրացումների դեպքում, ոչ երկար (երեքից հինգ օր); քրոնիկ դեպքերում — բարձր (հարյուրորդական) նոսրացումներով, երկար, բայց հազվադեպ, երբեմն միայն ամիսը մի քանի անգամ: Բրենդավորված ներմուծված կոմպլեքսները (հոմեոպաթիկ համալիր դեղամիջոցները) ըստ ընդունելության սխեմայի մոտ են սովորական դեղերի — օրը երկու-երեք անգամ մինչև ախտանիշները չվերանան:

Հոմեոպաթիկ դեղամիջոցները՝ փոքր տուփերում շաքարի գնդիկներ են: Նախկինում հոմեոպաթիկ դեղերը պատրաստվել են ձեռքով՝ փոքր չափաբաժիններով և վաճառվում էին, իսկապես, շաքարի գնդիկների տեսքով, հազվադեպ՝ կաթիլներով: Այժմ դեղամիջոցների ձևերի ընտրությունը շատ ավելի լայն է: Բացի ավանդական գնդիկներից և կաթիլներից, դեղամիջոցները հայտնվեցին հաբերով, ամպուլներում` ներերակային և ներմկանային ներարկումների համար, քսուկներ՝ բանկաներում ու պարկուճներում, գելեր, մոմեր, հոմեոպաթիկ սառնաշաքարներ:

Հոմեոպաթիան հոգեթերապիայի տարբերակ է, այն չի բուժում: Այն. որ հոմեոպաթիկ գլոբուլները պլացեբո են, այսինքն՝ պարզ քանակությամբ շաքար, և հիվանդի ցանկությունը օգնում է բուժվել, միֆ է նաև: Հոմեոպաթիայով բուժվում են մեծերը, երեխաները, նորածին երեխաները և կենդանիները, քիչ հավանական է, որ դրանք բոլորը ենթարկվում են հոգեթերապևտիկ ազդեցությանը: Եվ ճիշտ ընտրված դեղերի ընդունելու ազդեցությունը կա բոլորի մոտ: Անասնաբույժներն օգտագործում են հոմեոպաթիկ բուժումը ալլոպաթիկի հետ հավասար, իսկ պոլիկլինիկաների մանկական բժիշկները Կալկարեա կարբոնիկան երեխաներին նշանակում են ռախիտի համալիր բուժման համար:

Հոմեոպաթիան բուժում է ամեն ինչ: Ցանկացած մեթոդը ունի իր սահմանափակումները: Հոմեոպաթիայի կիրառման սահմանները գոյություն ունեն, և որոշվում են բազմաթիվ գործոններով: Այսպես, օրինակ, երիկամներում մեծ քարերն ավելի հեշտ է փշրել ուլտրաձայնով, իսկ հետո հոմեոպաթիայի միջոցով ընտրել մի թերապիա, որը այնպես է փոփոխում մեզի հատկությունները, որ այդ քարերը հետագայում չեն ձևավորվի:

Հոմեոպաթիան բուժում է առանց բարդությունների: Կատարյալ ընտրված հոմեոպաթիկ դեղամիջոց ընդունելիս, որը լիովին համահունչ է մարդու կոնստիտուցիային, տեղի է ունենում ուղղում, օրգանիզմի բոլոր օրգանների ու համակարգերի աշխատանքի կարգավորում: Սկզբում հիվանդությունը լքում է մարմնի «կենտրոնը», հետո հեռանում է նաև «ծայրամասից»։ Եթե ​​դեղը ընդունելությունից հետո բրոնխիալ ասթմայով հիվանդը անցան նոպաները, բայց հայտնվեցին մաշկի ցաներ՝ սա ճիշտ բուժման գործընթացն է, իսկ եթե նոպաներն անցել են, բայց գլխացավեր են հայտնվել՝ դա նշանակում է, որ դեղամիջոցը սխալ է ընտրված, դա հիվանդությունը մղում է դեպի օրգանիզմի ներս և պահանջվում է դեղամիջոցի փոփոխություն: Պետք է հաշվի առնել, որ հոմեոպաթիկ միջոցի ընդունումից անմիջապես հետո կարող է տեղի ունենալ վիճակի վատթարացում, քանի որ օրգանիզմը մտնում է պայքարի ակտիվ փուլ: Դեղորայքային սրացումը բուժման ոչ անհրաժեշտ, բայց ոչ վտանգավոր միջանկյալ փուլ է, այն չի սպառնում հիվանդի կյանքին և անցնում է ինքնուրույն: Ավելի հաճախ դեղորայքային սրացումը տեղի է ունենում կոնստիտուցիոնալ դեղամիջոցի ընդունման ժամանակ, այն եզակի դեղամիջոցի, որը ամբողջությամբ կարգավորում է օրգանիզմի աշխատանքը: Բուժման այս մեթոդի դեպքում մարդը, հնարավոր է, կարճ ժամանակում ստանա բոլոր այն հիվանդությունները, որոնք նա «խլացրել է» դեղամիցոցներով, և որոնք, հետևաբար, չեն կատարել իրենց աշխատանքը օրգանիզմում, չեն ամրապնդել իր իմունային համակարգը: Այդ հիվանդությունները «ապրում են» ավելի թարմ, վերջիններից դեպի մանկական, յուրաքանչյուրը շարունակվում է մի քանի օր, և անցնում է առանց բուժման ու առանց անցանկալի հետևանքների: Այնուամենայնիվ, եթե դրան դիմանալը շատ տհաճ է, կարելի է թեթևացնել դրա ընթացքը լրացուցիչ հոմեոպաթիկ միջոցներով: Այդ ժամանակ պետք է ընդունել հակադոտ դեղը: Որպես դա սովորաբար հանդես է գալիս Կամֆորան (Camphora D1): Այլընտրանք կարող է դառնալ նաև մի բաժակ թունդ սուրճը։ «Կոմպլեքսոնների» բուժման ժամանակ — մի քանի դեղամիջոցներից կազմված դեղեր, առավել հարմար տվյալ մարդուն կոնկրետ պաթոլոգիայից — սրացումը չափազանց հազվադեպ է:

Հոմեոպաթիան բուժում է դեղաբույսերով: Հոմեոպաթիայի ֆիտոթերապիայից տարբերվում է ճիշտ նույն ձևով, ինչ ավանդական դեղորայքային բուժումից — նմանության սկզբունքով: Բացի այդ, հոմեոպաթիկ միջոցները բաժանվում են մի քանի մեծ խմբերի — բուսական, կենդանական, հանքային, թթուներ ու աղեր, վնասված օրգանիզմի մթերքներ: Դեղը հոմեոպաթիկ է դարձնում նրա պատրաստելու եղանակը, իսկ մեկնարկային նյութը կարող է լինել ցանկացած բան — խոհարարական աղից (Նատրիում մուրիատիկում) մինչև կարակատիցի թանաք (Սեպիա): Բուսական դեղերի սովորաբար առաջին օգնություն է — նրանք գործում են արագ, կարճ ժամանակով, նրանց խորհուրդ է տրվում հաճախ ընդունել; դրանք սուր դեպքերում շատ լավն են: Մետաղներն ու մնացած խմբերի պատրաստուկները չեն սկսում գործել անմիջապես, երբեմն մի քանի օր անց; նրանց գործողությունները ավելի խորն են և տևում են ավելի երկար, դրանք հաճախ չեն ազդում մեկ օրգանի վրա, այլ ամբողջ օրգանիզմի վրա, և որպես առաջին օգնություն հազվադեպ են կիրառվում:

Կոնկրետ հոմեոպաթիկ դեղամիջոցը բուժում է կոնկրետ հիվանդություն: Հոմեոպաթիկ բուժման մոտեցումները տարբերվում են ավանդական բժշկական մոտեցումներից: Հոմեոպաթը բուժում է ոչ թե հիվանդությունը, այլ հիվանդին (ինչպես նաեւ լավ ալլոպաթ թերապևտը), հետևաբար, գոյություն չունեն միջոցներ, որոնք օգնում են պարզապես «փորլուծությունից, փորկապությունից»։ «Ակոնիտ» դեղորայքային պաթոգենեզով մարդը — այս դեղամիջոցը միաժամանակ կազատի անգինայից, անքնությունից, բաց տարածությունների վախից, բարձր կամ ցածր արյան ճնշմանից: Կա, ճիշտ է, և հնարավորություն բուժել հիվանդությունները, որոնք ավելի սուր են առաջացել, ընդամենը մի քանի դեղերի միջոցով, բայց նրանց մեջից էլ պետք է ընտրել դեղը նմանության սկզբունքով:

Ավանդական բժշկությունը հոմեոպաթիայի թշնամին է։ Նախկինում, հիսունական թվականներին, ԽՍՀՄ-ում, հոմեոպաթիան արգելվել է գենետիկայի, կիբեռնետիկայի հետ միասին, և պաշտոնական բժշկությունը հերքել է նրա ձեռքբերումները: Հիմա իրավիճակը փոխվել է։ Հոմեոպաթիան դարձել է բժշկության լիիրավ բաժին, դրա օգտագործումը թույլատրված է Առողջապահության նախարարության պաշտոնական հրամանով, հոմեոպաթիայի դասընթացները դասավանդում են բժշկական համալսարաներում և ինստիտուտներում, ինչպես նաև ԱՊՀ բժիշկների որակավորման բարձրացման ինստիտուտներում՝ մասնագիտացման և կատարելագործման համար: Սովորելուց հետո բժիշկը ստանում է սահմանված նմուշի մասնագետի դիպլոմ, և յուրաքանչյուր 5 տարին մեկ, ինչպես բժշկության այլ ոլորտներում, հաստատում է իր որակավորումը քննության ժամանակ: Քանի որ հոմեոպաթիան ավելի նուրբ ու անհատական բուժման մեթոդ է, քան ալլոպաթիան, և դեղերի ընտրությունը, որը կոնստիտուցիոնալ է տվյալ հիվանդի համար, պահանջում է բժշկի բարձր որակավորում, նման բուժման լավ մասնագետներ քիչ են: Շատ բժիշկներ, որոնք նշանակում են հոմեոպաթիկ դեղերի հավաքներ — «կոմպլեքսոներ» կամ «կոմպոզիտներ»:

Հանս-Հենրիխ Ռեկևեգ

Հոմեոպաթիայում կան բազմաթիվ տարբեր հոսանքներ, որոնց թվում առավել զարգացած ու բարդ է մնում դասական հոմեոպաթիան — հոմեոպաթիան այն տեսքով, որը հորինել է իր ստեղծող Ս. Հանեմանը: Տարբեր ուղղությունների հոմեոպաթ բժիշկները կարող են օգտվել մի քանի տարբերվող դեղամիջոցներից և տարբեր ձևերով նրանց նշանակել, ստանալով, այնուամենայնիվ, նման արդյունքներ հիվանդությունների բուժման գործընթացում: Օրինակ, ֆրանսիական հոմեոպաթ Լ. Վանյեի դպրոցի կողմնակիցները սովորաբար օրական մի քանի դեղամիջոցներ են տալիս որոշակի սխեմայով: Դասական հոմեոպաթիայում քրոնիկական հիվանդության ժամանակ ընդունված է տալ 1-3 հատիկ մեկ հոմեոպաթիկ դեղամիջոց երկարատև ընդմիջումներով (սովորաբար 1 հատիկ 2-4 շաբաթը մեկ անգամ կամ ավելի քիչ), կամ ավելի հաճախ՝ ջրի լուծույթում: Ընդունելության ռեժիմը որոշում է բժիշկ-հոմեոպաթը անհատապես, որպես կանոն, հոմեոպաթիայի ընդունումը ավելի հաճախ է, ինչքան սուր է հիվանդության ախտանիշերը: Օրինակ, եթե հիվանդությունը ծանր չէ, սովորաբար նշանակում են հոմեոպաթիկ դեղորայքի 1 հատիկը ամիսը մեկ անգամ կամ նույնիսկ ավելի հազվադեպ:

Հոմոտոքսիկոլոգիան հոմեոպաթիայի տեսակ է, որի հիմնադիրը Հանս-Հենրիխ Ռեկևեգն է; դրանում, հոմեոպաթիկ միջոցների օգտագործումը հիմնված է հոմոտոքսինների տեսության վրա` որպես հիվանդությունների զարգացման և առաջընթացի պատճառ:

Կոնստանտին Գերինգ
(1800-2860) 

XIX դարում Ս. Հանեմանի աշակերտ Կոնստանտին Գերինգը, ամփոփելով ուսուցչի աշխատություններում շարադրված օրինաչափությունները և, հնարավոր է, սեփական դիտարկումները, ձևակերպել է չափանիշներ, որոնց հիման վրա, ինչպես կարծում են հոմեոպաթները, բարձր հավաստիությամբ կարելի է դատել բուժական միջոցառումների ճշտության մասին: Հոմեոպաթիկ գրականության մեջ նրանք հայտնի են դարձել որպես Գերինգի սկզբունքներ (կամ օրենքներ): Այս սկզբունքների համաձայն, հիվանդության պաթոլոգիական օջախները ու դրանց համապատասխան ախտանիշները պետք է տեղափոխվեն վերականգնման գործընթացում՝

1. կենսականորեն ավելի կարևոր օրգաններից ու համակարգերից դեպի պակաս կարևորները;
2. ավելի խորը գտնվող օրգաններից դեպի ավելի մակերեսային գտնվող օրգանները;
3. մարդու մարմնի վերին մասերից դեպի ներքև;
4. ավելի թարմից դեպի ավելի հինը («հակառակ կինոյի» սկզբունքը):

Առավել արդյունավետ միջոցով հիվանդությունները կանխելու ու բուժելու համար լավ կլինի հասկանալ, ինչ դեպքերում է հոմեոպաթիան տեղին, իսկ որտեղ ոչ մի բան դուք չեք կարող անել առանց ավելի արմատական դեղերի: Նախ, բուժումը նմանը նմանով անփոխարինելի, երբ խոսքը վերաբերում է երեխաներին, հղիներին, կերակրող մայրերին, որոնց պետք է հատկապես զգույշ լինել դեղերի ընտրության հարցում: Բանն այն է, որ հոմեոպաթիան կողմնակի ազդեցություն չունի, և այն կարելի է ընդունել երկար ժամանակ: Երկրորդ, ոչ պակաս կարևոր ուղղությունը — քրոնիկ հիվանդություններ, որոնց բուժման ժամանակ պաշտոնական բժշկությունը չի օգնում կամ նախընտրում է վիրաբուժական մեթոդները: Հոմեոպաթները առաջարկում են ադենոիդներից, գլանդներից, ալերգիայից, բրոնխիալ ասթմայից, նեյրոդերմիտից, միգրենից բուժման արդյունավետ մեթոդներ և այլն: Եվ, վերջապես, Հոմեոպաթիայի օգնությամբ կարելի է կանխել ու բուժել սուր հիվանդություններ, ինչպիսիք են սուր շնչառական վարակները, մրսածությունը, գրիպը: Այն բարձրացնում է իմունիտետը, և ի տարբերություն պատվաստանյութերի, ուժեղացվում է դիմադրությունը ցանկացած վարակի նկատմամբ, այլ ոչ թե կոնկրետ իր տեսակների:

Կան որոշակի սահմանափակումներ հոմեոպաթիկ դեղերի պահպանման ու ընդունման համար: Չի թույլատրվում հոմեոպաթիկ դեղերի պահպանումը խիստ հոտավետ նյութերի կողքին (օծանելիք, դեղաբույսեր, համեմունքներ), համակարգիչների, հեռախոսների, հեռուստացույցների կողքին: Խորհուրդ չի տրվում հոմեոպաթիկ բուժման ընթացքում օգտագործել կծու սնունդ, սուրճ, անուշահոտ թեյ, ալկոհոլ, ծխախոտ, անանուխ, երիցուկ, կոկա-կոլա: Կա կոֆեինի, սպիրտային խմիչքների, անանուխի ատամի մածուկի շատ փոխարինիչներ, որոնք չեն խանգարում հոմեոպաթիկ դեղամիջոցներին: Հաճախ խոսում են հոմեոպաթիկ դեղերի օգտագործման բարդության մասին: Դա ճիշտ է միայն մասամբ, քանի որ ցանկացած թերապիան կաղապար է, բարդ է: Իսկ հոմեոպաթիայում կաղապար չկա և չի կարող լինել։